Tokenomics là gì? Những điều cần biết về Tokenomics

Tokenomics, kết hợp của “token” và “economics”, mô tả hệ thống kinh tế liên quan đến phát hành và quản lý token trong mạng lưới tiền điện tử. Trong thời đại Blockchain và tiền điện tử phát triển nhanh, Tokenomics quan trọng trong việc xác định giá trị và chức năng của token. Nó ảnh hưởng đến nguồn cung, phân phối token và tạo động lực cho cộng đồng tham gia mạng lưới.

Bài viết này sẽ giải thích rõ hơn về khái niệm Tokenomics, các thành phần chính, vai trò trong hệ thống tiền điện tử và các mô hình phổ biến. Ngoài ra, chúng ta sẽ xem xét thách thức và triển vọng của Tokenomics trong tương lai. Cùng theo dõi nhé!

Tokenomics là gì?

Tokenomics chỉ hệ thống kinh tế xung quanh việc phát hành, quản lý và sử dụng token trong mạng lưới tiền điện tử hoặc hệ thống blockchain. Nó bao gồm các quy tắc và cơ chế điều chỉnh hoạt động của token, bao gồm cung cấp, phân phối, giá trị và tăng trưởng của token.

Tokenomics áp dụng cho các dự án tiền điện tử, đồng tiền mã hóa, hệ thống tài chính phi tập trung và ứng dụng phi tập trung khác. Nó tập trung vào việc tạo ra mô hình kinh tế hợp lý, bền vững và có lợi cho cộng đồng người dùng, đồng thời cung cấp động lực cho người dùng tham gia và đóng góp vào mạng lưới.

Tokenomics không chỉ liên quan đến các khía cạnh kinh tế mà còn bao gồm các yếu tố kỹ thuật, xã hội và hành vi của cộng đồng. Các yếu tố này có thể bao gồm cung cấp và phân phối token, chính sách tiền tệ, quyền sở hữu và quyền lợi của người dùng, cơ chế bỏ phiếu và quyết định, cơ chế đốt token và các biện pháp an ninh.

Tokenomics đóng vai trò quan trọng trong việc xác định giá trị của token, độ hấp dẫn của mạng lưới và khả năng phát triển của dự án tiền điện tử. Qua thiết kế và triển khai hệ thống hợp lý, người tạo dự án và cộng đồng có thể tạo ra môi trường kinh doanh và tài chính hấp dẫn, khuyến khích sự tham gia của người dùng, đảm bảo sự ổn định và bền vững của mạng lưới.

Tầm quan trọng của Tokenomics

Tokenomics có tầm quan trọng lớn trong hệ thống tài chính tiền điện tử. Nhưng tại sao chúng ta nên quan tâm đến Tokenomics?

Để hiểu rõ hơn, hãy xem xét các thành phần tham gia vào cuộc chơi tài chính:

1. Nhóm phát triển và cố vấn dự án (Team & Advisors).
2. Nhà đầu tư vòng gốc (Seed Round Investors).
3. Nhà đầu tư bán riêng (Private Sale Investors).
4. Sàn giao dịch (Exchanges).
5. Nhà tạo lập thị trường (Market Makers).
6. Nhà đầu tư cá nhân (Retail Investors).
7. Airdrop và Bounty Hunters.
8. Người đào (Miners).

Nhà đầu tư nhỏ lẻ thường tham gia cùng với năm thành phần đầu tiên. Chúng ta đầu tư vào các token được bán với giá rất thấp cho nhà đầu tư ban đầu. Nếu một dự án không kiểm soát tốt việc cung ứng và phân phối token, giá trị của token có nguy cơ bị lạm phát, gây thiệt hại cho nhà đầu tư và làm suy yếu dự án trước khi nó phát triển thành công.

Hiểu Tokenomics giúp chúng ta đánh giá dự án, hiểu rõ tính thanh khoản, giá trị và tiềm năng tăng trưởng của token. Điều này hỗ trợ việc đưa ra quyết định đầu tư thông minh và giảm thiểu rủi ro.

Các loại coin/token trong Tokenomics

Các yếu tố tạo nên Tokenomics

Tokenomics có một số yếu tố quan trọng tạo nên hệ thống kinh tế của một token. Dưới đây là những yếu tố cơ bản:

1. Cung Coin/Token (Token Supply)

Mỗi token sẽ có ba loại cung:

• Cung lưu thông (Circulating Supply): Tổng số lượng token đang giao dịch và lưu hành trên thị trường.
• Tổng cung (Total Supply): Tổng số lượng token đang lưu thông và bị khóa, không bao gồm số lượng đã bị đốt.
• Cung tối đa (Max Supply): Tổng cung tối đa mà một token có thể phát hành.

2. Vốn hoá thị trường và định giá tối đa (MarketCap & Fully Diluted Valuation)

Vốn hoá thị trường (Market Capitalization): Giá trị vốn hóa của dự án dựa trên số lượng token đang lưu thông.

Công thức: Vốn hoá thị trường = Giá token (Token Price) x Cung lưu thông (Circulating Supply).

Định giá tối đa (Fully Diluted Valuation – FDV): Giá trị vốn hóa của dự án khi toàn bộ token trong tổng cung được phát hành.

Công thức: Định giá tối đa = Giá token (Token Price) x Tổng cung (Total Supply).

3. Token quản trị (Governance Token)

Governance token được dùng để bỏ phiếu và ra quyết định quan trọng trong dự án. Chủ sở hữu có quyền tham gia vào quá trình ra quyết định và thể hiện sự ủng hộ hoặc phản đối các đề xuất thay đổi trong hệ thống.

4. Phân bổ token (Token Allocation)

Mỗi dự án phân bổ token khác nhau tùy thuộc vào mục đích và ứng dụng của token. Dưới đây là các phân bổ phổ biến:

• Team: Token phân bổ cho các thành viên phát triển như: Developer, Founders, Employees, Advisors. Thường từ 5% đến 20%. Ít hơn 5% sẽ thiếu động lực phát triển, nhiều hơn 20% có thể mất đi sự công bằng.
• Foundation Reserve: Dự trữ cho phát triển sản phẩm và tính năng mới. Thường chiếm khoảng 20% – 40% tổng cung token.
• Liquidity Mining: Phần lớn nhất trong các dự án DeFi, thưởng cho người dùng cung cấp thanh khoản cho các giao dịch.
• Seed/Private/Public Sale: Tokens bán ra để huy động vốn qua ba giai đoạn: Seed Sale, Private Sale, Public Sale.
• Airdrop/Retroactive: Phân phối token miễn phí cho người dùng để tiếp cận và phân phối rộng rãi token.

5. Token Sale

Các dự án huy động vốn bằng cách bán một lượng token của mình, giống như công ty cổ phần bán cổ phiếu cho cổ đông và thường kèm theo thời gian khóa cố định.

Trong giai đoạn 2017-2018, nhiều dự án bán số lượng token lớn cho các quỹ đầu tư với thời gian khóa ngắn. Khi được mở khóa, các quỹ này thường bán ra với giá rẻ, gây ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của dự án.

Hiện nay, các dự án thường khóa token trong thời gian dài và mở khóa dần để tránh sụt giá mạnh, đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững.

Một số dự án chọn Fair-launch, mở bán công khai mà không ưu tiên cho bất kỳ nhà đầu tư nào.

Ưu điểm: Hình thức này tôn trọng tính công bằng, giảm thiểu việc bán ra lớn và sự sụt giá mạnh.

Hạn chế: Dự án không nhận được hỗ trợ tài chính, marketing từ các quỹ đầu tư và phải tự xây dựng hoàn toàn.

6. Token Use Case

Token use case đề cập đến các trường hợp sử dụng token, là yếu tố quan trọng để đánh giá giá trị nội tại của token.

Các mục đích sử dụng chính của token:

Trả phí giao dịch: Trên mạng blockchain layer 1 và layer 2, người dùng trả phí giao dịch bằng token. Ví dụ, trên mạng Ethereum, phí giao dịch được thanh toán bằng ETH. Trên sàn DEX, phí giao dịch có thể chia cho Nhà cung cấp thanh khoản và dự án để đốt (burn) hoặc dùng cho quỹ dự án.

Staking: Giống như gửi tiền tiết kiệm với lãi suất biến động, staking giúp điều chỉnh số lượng token lưu thông, giảm lạm phát.

Farming: Xuất hiện trong các giao thức DeFi, farming tạo nhu cầu sử dụng token. Người dùng cung cấp thanh khoản và nhận phần thưởng, có thể là token của giao thức hoặc token khác.

Ví dụ: Cung cấp thanh khoản cho PancakeSwap để nhận CAKE, BETA, CHESS,…

Governance: Trong các dự án phi tập trung, người nắm giữ token tham gia biểu quyết về các quyết định phát triển của dự án.

Ứng dụng khác: Giảm phí giao dịch trên giao thức (như Cyclos), phân cấp thành các tier, hoặc tham gia vào các vòng bán presale (như Solanium, BSCPAD,…).

Tất cả các yếu tố này tạo nên cấu trúc và quy tắc kinh tế của một token trong Tokenomics, giúp nhà đầu tư và người dùng đưa ra quyết định đúng đắn khi tham gia vào dự án tiền điện tử.

Lời kết

Xem thêm:

• OpenSea là gì? Hướng dẫn cách giao dịch chi tiết trên sàn OpenSea
• Lending coin là gì? 3 hình thức Lending trong Crypto bạn cần biết