Gần đây, với tiến bộ công nghệ, nhu cầu thanh toán số và sự phát triển mạnh mẽ của tiền mã hóa từ khu vực tư nhân, nhiều ngân hàng trung ương đã nghiên cứu và lên kế hoạch phát hành tiền kỹ thuật số, gọi là tiền số ngân hàng trung ương (CBDC – Central Bank Digital Currencies).
CBDC là một bước ngoặt trong lịch sử tiền kỹ thuật số. Vậy CBDC là gì? Đặc điểm và ứng dụng của nó ra sao? Nhiều quốc gia đang nghiên cứu, thử nghiệm và triển khai tiền tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương. Dưới đây là tóm tắt chi tiết về CBDC để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn. Cùng theo dõi nhé!
Sơ lược về quá trình ra đời của CBDC
Từ năm 2009, sự xuất hiện của Bitcoin đã dẫn đến hơn 10.000 đồng tiền điện tử khác nhau và tăng cường sự quan tâm đến công nghệ Blockchain. Tuy nhiên, tính phi tập trung và khó quản lý của tiền điện tử đã tạo điều kiện cho các hoạt động tội phạm như rửa tiền, buôn bán chất cấm, và tống tiền.
Từ năm 2010, các chính phủ bắt đầu lo ngại về việc tiền điện tử có thể đe dọa đến ổn định tài chính và an ninh quốc gia. Nhiều ngân hàng trung ương hàng đầu đã bắt đầu nghiên cứu công nghệ Blockchain để phát triển các loại tiền kỹ thuật số riêng, gọi là Central Bank Digital Currency (CBDC).
Hiện tại, hầu hết các CBDC đang trong giai đoạn thử nghiệm và chưa có CBDC nào được chính thức phát hành. Lịch sử hình thành của tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương vẫn đang tiếp tục phát triển theo sự thay đổi của công nghệ và thị trường tài chính toàn cầu.
CBDC là gì?
CBDC, hay tiền tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương, là một loại tiền tệ kỹ thuật số thuộc hệ thống tiền tệ pháp định (fiat), được phát hành và quản lý bởi Ngân hàng Trung ương của một quốc gia. Mục tiêu chính của CBDC là thay thế hoặc bổ sung cho tiền mặt và tiền gửi, tạo điều kiện cho trải nghiệm thanh toán thuận tiện và an toàn.
CBDC có thể được sử dụng như tiền tệ truyền thống để thanh toán sản phẩm và dịch vụ. Người dùng có thể lưu trữ tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương trong ví điện tử hoặc tài khoản ngân hàng trực tuyến. Nhiều quốc gia đang nghiên cứu và triển khai CBDC nhằm tiến hóa hệ thống tài chính, giảm sự phụ thuộc vào tiền mặt, và tăng tính hiệu quả cũng như an toàn của các giao dịch tài chính.
CBDC có hai hình thức chính:
- Giao dịch lẻ: Sử dụng giữa các cá nhân trong các giao dịch hàng ngày.
- Giao dịch sỉ: Dành cho các định chế tài chính thực hiện giao dịch qua thị trường tài chính.
Cách CBDC Hoạt Động
CBDC hoạt động như tiền tệ fiat thông thường, là hệ thống thanh toán kỹ thuật số cho phép người dùng gửi và nhận tiền ngay lập tức. Ngoài là phương tiện thanh toán, tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương còn là phương tiện lưu trữ giá trị, với các giao dịch yêu cầu xác minh ID của cả người gửi và người nhận để đảm bảo tính toàn vẹn và an ninh.
Mục tiêu của CBDC
Nhiều người ở Mỹ và các quốc gia khác không thể tiếp cận các dịch vụ tài chính. Tại Mỹ, hơn 5% hộ gia đình (trên 7 triệu người) không sử dụng ngân hàng. Khoảng 20% hộ gia đình có tài khoản ngân hàng nhưng vẫn sử dụng các dịch vụ tài chính khác. CBDC nhằm cung cấp sự nhanh chóng, riêng tư, thuận tiện, khả năng tiếp cận, và an ninh tài chính cho doanh nghiệp và người dùng. Ngoài ra, tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương còn giảm thiểu sự phụ thuộc vào tiền mặt và giảm chi phí giao dịch xuyên biên giới.
Lợi Ích và Rủi Ro của CBDC
Lợi Ích
- Tăng tính an toàn: Khó bị làm giả hơn so với tiền mặt truyền thống.
- Tăng cường giám sát: Ngân hàng Trung ương giám sát các giao dịch tài chính chặt chẽ hơn.
- Tiện lợi và linh hoạt: Chuyển đổi nhanh chóng qua các nền tảng số hóa.
- Giảm tác động khủng hoảng: Minh bạch trong giao dịch tài chính, ngăn chặn gian lận và rửa tiền.
- Tiết kiệm chi phí: Giảm chi phí sản xuất, phân phối và quản lý tiền mặt.
Rủi Ro
- Tập trung hóa: Người kiểm soát có thể đóng tài khoản và xóa tiền của bất kỳ ai.
- Đình trệ phát triển: Theo dõi dữ liệu từ sổ cái CBDC có thể làm mất quyền riêng tư và tự do ngôn luận.
- Đô la hóa kỹ thuật số: Tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương nước ngoài có thể thay thế đồng nội tệ yếu kém.
- Tiền chảy khỏi ngân hàng thương mại: Việc cung cấp tiền kỹ thuật số trực tiếp cho người dân có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống ngân hàng truyền thống.
Thái Độ Của Chính Phủ Đối Với CBDC
Mỹ
- Jerome Powell, Chủ tịch FED, lo ngại về quản lý và kỹ thuật của CBDC.
- FED đang phát triển CBDC riêng nhưng cần theo dõi và thích ứng cẩn thận.
Trung Quốc
- Trung Quốc ủng hộ việc phát hành và quản lý tiền tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương bởi chính phủ.
- Trung Quốc đã triển khai CBDC và tuyên bố sẽ là quốc gia đầu tiên phát hành tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương chính thức.
Nhật Bản
- Nhật Bản nghiên cứu tiền điện tử nhưng chưa có kế hoạch phát hành CBDC.
Đức
- Bundesbank (Ngân hàng Trung ương Đức) lo ngại về tiền điện tử, xem đó như hình thức đánh cược hơn là phương tiện giao dịch.
- Đức đang nghiên cứu công nghệ Blockchain để tích hợp vào hệ thống thanh toán.
Tương lai Tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương sẽ như thế nào?
Theo nghiên cứu của IBM và phân tích về tiền tệ kỹ thuật số, mặc dù có sự phản đối từ các ngân hàng thương mại, sự quan tâm của các ngân hàng trung ương đến tiền tệ kỹ thuật số vẫn tăng. Ngân hàng trung ương đánh giá lợi ích của tiền kỹ thuật số và thử nghiệm phiên bản của mình, gọi là CBDC.
Năm 2019, khảo sát của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế cho thấy 85% ngân hàng trung ương không dự định phát hành CBDC trong ba năm tới, nhưng khoảng 25% đã có hoặc sắp có thẩm quyền phát hành. 70% đang nghiên cứu về Tiền tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương.
Với những ưu điểm của tiền tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương, các nhà hoạch định chính sách dự đoán ít nhất một CBDC dành cho người tiêu dùng sẽ được giới thiệu trong vòng năm năm tới, theo nghiên cứu từ IBM và OMFIF.
Khảo sát từ 23 ngân hàng trung ương cho thấy CBDC đầu tiên sẽ xuất hiện ở một quốc gia nhỏ, tập trung vào các trường hợp sử dụng cụ thể như chuyển tiền hoặc thúc đẩy tài chính toàn diện trong khu vực thiếu ngân hàng.
Các Câu Hỏi Thường Gặp
CBDC có phải là tiền điện tử không?
CBDC lấy ý tưởng từ tiền điện tử và công nghệ blockchain, là tiền tệ pháp định (fiat) do Ngân hàng Trung ương phát hành và quản lý. Nó tồn tại dưới dạng kỹ thuật số và có thể dùng cho giao dịch trực tuyến hoặc lưu trữ trong ví điện tử.
Khác với tiền điện tử như Bitcoin hay Ethereum, CBDC do tổ chức tài chính trung ương phát hành và quản lý, giữ vị trí chính thức trong hệ thống tài chính quốc gia và liên kết với giá trị tiền pháp định.
CBDC của Hoa Kỳ là gì?
Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ chưa phát hành CBDC chính thức. Ngân hàng Dự trữ Liên bang (Federal Reserve) đang nghiên cứu và đánh giá về tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương, nhưng quá trình này vẫn đang ở giai đoạn đầu và chưa có quyết định chính thức.
CBDC có dựa trên Blockchain không?
Một số dự án CBDC có thể sử dụng công nghệ khác không liên quan trực tiếp đến Blockchain. Blockchain mang lại lợi ích như tính an toàn, minh bạch, và khả năng theo dõi giao dịch. Tuy nhiên, quyết định sử dụng Blockchain cho tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương phụ thuộc vào mục tiêu, yêu cầu kỹ thuật, và quyết định chính trị của quốc gia.
Tổng Kết
CBDC (Central Bank Digital Currency) là tiền tệ kỹ thuật số do ngân hàng trung ương phát hành và quản lý. Tiền tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương đang trở thành xu hướng toàn cầu, có khả năng thay đổi cách chúng ta giao dịch và sử dụng tiền tệ. Nó mang lại sự tiện lợi, tốc độ, và độ an toàn cao hơn so với tiền tệ truyền thống.
Tuy nhiên, CBDC cũng đặt ra thách thức về quyền riêng tư, bảo mật, ổn định tài chính và quản lý rủi ro. Tiềm năng của loại tiền tệ này là rất lớn, có thể cải thiện quy trình thanh toán, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cạnh tranh toàn cầu.
Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về CBDC, cung cấp thông tin cần thiết và kiến thức mới liên quan đến thị trường tài chính.
